ماهی‌گیری میلیارد دلاری شاهین روسی از خلیج فارس

پایگاه رهنما:

پوتین پس از دوازده سال به عربستان و پس از آن به امارات سفر کرد تا با نشان دادن یک تحول در روابط با این کشورها میلیاردها دلار قراردادهای اقتصادی ، نظامی و فضایی عاید روسیه کند.

توافقات روسیه و عربستان در حوزه انرژی انرژی

در جریان سفر پوتین به عربستان ۹ توافقنامه تجاری میان شرکت نفتی آرامکو و شرکت‌های روسی امضا شده و عربستان سعودی مجوز فعالیت ۴ شرکت روسی در ریاض را صادر کرد. طی توافق ماه قبل مدیر اجرایی آژانس بین المللی انرژی و ریک پری وزیرانرژی آمریکا، اعلام شد که در سال ۲۰۲۴ میزان تولید روزانه نفت آمریکا به بیش از ۲۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که این میزان تقربیا برابر با تولید روزانه دو کشور عربستان و روسیه است. این مساله باعث به خطر افتادن منافع انرژی عربستان و روسیه شده و سعی میکنند بازارقیمت نفت را سامان دهند.

یکی از چالش‌های نفتی عربستان وروسیه مساله قیمت نفت و همنوایی روسیه با اوپک به عنوان عضو غیر اوپک است، زیرا روسیه تلاش می‌کند از مزایای اوپک بدون حضور درآن بهره ببرد. در این راستا ریاض خواستار تمدید 20 تا 30 سال توافق اوپک پلاس شده است که الزام به کاهش تولید نفت می‌کند اما روسیه با این دیدگاه الزام آور مخالف است بنابراین با «کاهش تولید نفت بلند مدت مشورتی غیر الزام آور» موافقت کرد. خروج روسیه از اوپک پلاس می تواند باعث  ایجاد چالشهایی در بازار جهانی نفت شود.ع

ربستان هنوز رغبت چندانی به سرمایه گذاری در بخش انرژی روسیه از خود نشان نمی دهد اما سیاست روسیه ایجاد یک در هم تنیدگی اقتصادی برای تقویت روابط اقتصادی است سعودی‌ها نیز وعده دادند با حضور شرکت های نفتی روسی در عربستان موافقت کنند. مهمترین شرکت های روسی در این حوزه مجتمع گاز طبیعی مایع 2 Noratex Arctic  و سیبور، بزرگترین تاسیسات پتروشیمی روسیه هستند. عربستان تلاش میکند به 30 درصد سهام نوومت، بزرگترین پیمان کار نفت و گاز روسیه دست پیدا کند. سعودی ها همچنین با روسها گفتگوهایی برای سرمایه گذاری در حفاری اورآسیا، بزرگترین پیمان کار حفاری گاز و نفت خصوصی روسیه انجام دادند.

توافقات اقتصادی مسکو-ریاض

در سند استراتژیک همکاری‌های بلند مدت بین روسیه و عربستان که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید دو طرف برای افزایش حجم روابط تجاری موافقت کردند .حجم تجارت بین عربستان و روسیه در سال قبل در حدود یک میلیارد و ۵۴ هزار دلار بوده است. این آمار درمقایسه  با سال ۲۰۱۷ حدود ۱۵ درصد افزایش داشته است. پوتین قبل از سفر به عربستان گفت: «هنوز کارهای زیادی برای بهبود تجارت عربستان و روسیه باید انجام شود ولی تا کنون سرعت خوبی در پیش بردن کارها داشته ایم به طوری که در سال گذشته حجم گردش مالی عربستان و روسیه ۱۵ درصد افزایش داشته است و در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۹ نیز این رقم به ۳۵ درصد رسید». پیش از سفر پوتین به عربستان الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه از ریاض دیدار کرد در جریان گفتگوهای وی با مقامات سعودی پیش نویس چندین سند مهم همکاری در زمینه های اقتصادی- کشاورزی - صنعتی و بویژه در بخش انرژی آماده شد تا در جریان سفر پوتین به امضای مقامات دو کشور برسد. پایگاه خبری روسی ایزوستیا گزارش داد :«رئیس جمهور روسیه روز دوشنبه در نشست اقتصادی عربستان و روسیه در ریاض شرکت کرده و در جریان این نشست ۳۰ توافقنامه تجاری به ارزش ۲ میلیارد دلار میان ۲ کشور به امضا رسید».

بخش عمده‌ای از توافق‌های امضا شده مربوط به بخش‌های پیشرفته فناوری، انرژی و بخش‌های زیرساختی است. دو کشور بر سر صندوق توسعه مشترک شش میلیارد دلاری و انواع پروژه های تحت پوشش آن با یکدیگر اختلاف نظر دارند. صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه و صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان سعودی، ابزار مالی مشترکی را در ماه مه 2017 ایجاد کردند. روسیه به دنبال  تامین مالی برای پروژه های انرژی است ولی عربستان سعودی خواهان هزینه برای پروژه های زیرساخت غیرانرژی مانند فرودگاه است. 

گفتگوهای سیاسی

پس از تحریمهای نفتی ایران و ونزوئلا ،نقش روسیه در مساله انرژی و صادرات آن به شدت افزایش یافت. بواسطه این مساله ، نفوذ سیاسی و امنیتی روسیه در منطقه و خاورمیانه نیز گسترش پیداکرده است، بنابراین سعی میکند از این منبع قدرت جدید در مدیریت بحرانهای خاورمیانه استفاده کند. در این راستا پوتین در آغاز دیدار با مقامات سعودی گفت:«همه تلاش ما در جهت تقویت صلح و امنیت منطقه و ثبات دربازار جهانی انرژی است» او در ادامه گفت:« روسیه اهمیت فراوانی برای گسرش دوستی و همکاری با عربستان قایل است و اعتقاد دارد که این همکاری به نفع هر دو کشور خواهد بود.» ملک سلمان پادشاه عربستان نیز گفت :«ما از همکاری با روسیه در همه زمینه‌هایی که به تحکیم امنیت، ثبات و صلح، مقابله با افراطگرایی و تروریسم و ارتقاء رشد و توسعه اقتصادی کمک کند به گرمی استقبال می‌کنیم ».

پس از خروج تعداد زیادی از نیروهای آمریکا و حمله ترکیه به کردهای سوری ، نیروهای کرد به سوریه و روسیه گرایش پیدا کرده اند که به تقویت نفوذ و قدرت روسیه در سوریه منجر شده است. روسیه از این  موضع برای معامله سیاسی با عربستان استفاده می‌کند. در همین راستا یکی ازمشاوران پوتین گفت: «روسیه مایل است در روند سیاسی برای پایان دادن به بحران سوریه یکی از کشورهای عربی حضور داشته باشد» پوتین نیز در این دیدار به مقامات سعودی گفت:«معتقدم بدون حضور کشور شما بعید است که برای هیچکدام از مسائل منطقه راه حلی درست  پایدار کرد».

برخی کارشناسان از احتمال میانجی گری پوتین بین ایران و عربستان در این سفر سخن گفتند اما سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در پایان مذاکرات  پوتین با سعودیها اعلام کرد که مقامات ریاض مسئله میانجیگری روسیه در مشکل مربوط به حمله صورت گرفته به تأسیسات نفتی  را مطرح نکرده‌اند.

مساله مهم دیگر در گفتگوهای پوتین و سران سعودی مساله همکاری های نظامی بود. در این سفر پوتین پرنده شکاری با ظاهری زیبا  از گونه باز کامچاتکایی به ملک سلمان هدیه داد. این باز که در روسی آلفا نام دارد در شکار دیگر پرندگان از مهارت زیادی برخوردار است. بسیاری از کارشناسان، پیام این هدیه را تشویق عربستان برای خرید تسلیحات استراتژیک روسی نظیر اس400 میدانند که پوتین معتقد است دست برتر را نسبت به تجهیزات آمریکایی دارد .دوسال پیش تفاهم نامه ای برای خرید اس 400 امضا نمودند اما اجرایی نشد . پوتین در این دیدار از عربستان خواست این سامانه ها را خریداری کند. اما به نظر می رسد عربستان این بار نیز ترجیح داده است نیازهای دفاعی موشکی خود را از آمریکا تامین کند. در موارد دیگر مسکو و ریاض توافق کردند که همکاری ها از جمله استفاده از سیستم ماهواره ای جهانیGLONASS  را توسعه دهند.

روسیه سعی میکند از سردرگمی سیاست خارجی آمریکا و اشتباهات ترامپ بیشترین استفاده را برای تقویت حضور خود در بین کشورهای عربی ببرد؛ در این سفر رمضان قدیروف» رئیس جمهور چچن که مواضع تندی علیه آمریکا دارد و در فهرست شهروندان روس تحریم شده از سوی آمریکا قرار گرفته است، نیز حضور داشت. قدیروف روابط خوبی با کشورهای عربی دارد و به نوعی نماینده غیر رسمی روسیه در روابط با این کشورهاست.

دستان پر پوتین در سفر به امارات

بازدید از امارات بخش دیگری از سفر رئیس جمهور روسیه از حاشیه خلیج فارس بود. پوتین پیشتر در سال ۲۰۰۷ میلادی نیز به امارات سفر کرده بود و در طی این سال ها ۱۰ دیدار با «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی داشته است. سفر به امارات نیز برای پوتین با دستاورهای اقتصادی همراه بود به صورتی که نشان از عزم مسکو برای بیشتر کردن جای پای اقتصادی در خلیج فارس می باشد.

سال گذشته حجم مبادلات بازرگانی روسیه و امارات به ۳.۴ میلیارد دلار رسید که نسبت به یک سال پیش از آن ۲۱ درصد رشد داشت. «یوری اوکاشوف» معاون رئیس جمهوری روسیه اعلام کرده بود که مذاکرات در امارات بر توسعه همکاری های دوجانه در حوزه های تجاری و سرمایه گذاری و تبادل نظر در خصوص تحولات مهم منطقه ای و جهانی از جمله پرونده های سوریه، یمن، لیبی و تحولات خلیج فارس متمرکز است.

ولادیمیر پوتین در آغاز دیدار با بن‌زاید گفت: «روابط روسیه و امارات با موفقیت و در فضای دوستانه توسعه می‌یابد و ما حتی حاضر هستیم در صنعت فضایی نیز همکاری‌های خود را با امارات گسترش دهیم و به ابوظبی در توسعه سیستم ناوبری ماهواره‌ای هم کمک کنیم». مذاکرات و گفتگوهای پوتین با مقامات امارات به  عقد شش قرارداد در زمینه های گوناگون از جمله در زمینه انرژی و سرمایه گذاری مشترک در صندوق سرمایه گذاری دولتی روسیه و صندوق سرمایه گذاری دولتی مبادلات امارات متحده عربی انجامید. «یوری اوشاکف»، مشاور رئیس‌جمهوری روسیه، پیشتر میزان تبادلات تجاری دو کشور در سال ۲۰۱۸ رایک میلیاردو هفتصد هزار دلار اعلام کرد.

از طرف دیگر به گفته دمیتری پسکوف، سخنگوی دفتر رئیس جمهوری روسیه، دو کشور درباره همکاری نظامی نیز با یکدیگر گفتگو و تبادل نظر کرده اند. همچنین یادداشت تفاهم همکاری برای استفاده صلح آمیز از انرژی توسط مقامات شرکت دولتی روس اتم و کورپوراسیون انرژی اتمی امارات امضا شد. شرکت نفت ملی ابوظبی نیز اعلام کرد که با شرکت نفت لوک اویل روسیه بر سر استفاده از حوزه گاز «گاشا» در روسیه به تفاهم رسیده است. کریل دمیتریف» مدیرصندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه در حاشیه این همایش گفت :« این صندوق با صندوق مبادله امارات بیش از شش سال همکاری موفق دارد و تاکنون بیش از ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بیش از ۴۵ طرح مشترک صورت گرفته است».

توافق در بخش گردشگری از دیگر توافقات مهم میان روسیه و امارات بود. حدود۴۰ هزار روس تبار در امارات بسر می‌برند و تعداد شرکت‌های روسی فعال در امارات حدود سه هزار شرکت است. سالانه یک میلیون گردشگر روسی از امارات بازدید میکنند که به گفته پوتین این گردشگران یک میلیارد و سیصد میلیون  دلار پول خود را در امارات خرج می‌کنند.